0
En
0
En
0
En
1400/02/02
لیپوزوم‌ها ساختارهایی دو یا چند لایه هستند که از صفحات فسفولیپیدی محکم تشکیل شده‌اند. این ساختارها اولین بار در اواسط دهه ۱۹۶۰ معرفی شدند. این مولکول‌ها دارای دم آبگریز و ناحیه سر آب دوست هستند. هنگامی که دو غشای منفرد به هم نزدیک می‌شوند، دم‌های آبگریز به یکدیگر جذب می‌شوند، در حالی که سر آب دوست هر دو غشا به سمت آب قرار می‌گیرند. این فرایند، لایه مضاعف یا دو تایی کروی از مولکول‌های فسفولیپید را تشکیل می‌دهد. این کره فسفولیپیدی می‌تواند محلول‌های آبی را درون خود نگه داشته و حمل کند. محلول‌ها را می‌توان در صورت لزوم با لیپوزوم‌ها انتقال داد. دو ساختار لیپیدی دیگر به نام «میسل» (Micelles) و «لیزوزوم» (Lysosome) وجود دارند که نباید با لیپوزوم اشتباه گرفته شوند. میسل یک ساختار کروی فسفولیپیدی است که برخلاف لیپوزوم از یک لایه منفرد تشکیل شده است. لیزوزوم نیز یکی از اندامک‌های تخصصی در سلول‌ها است که آنزیم‌های تجزیه کننده را از سایر بخش‌های سلول جدا کرده و در خود نگه می‌دارد. این اندامک بسیار شبیه به لیپوزوم است ولی در ساختمان فسفولیپیدی آن پروتئین‌هایی وجود دارند که به عملکرد آن به عنوان اندامک سلولی کمک می‌کنند.
شرکت داروسازی جهان فارمد آریا، تولیدکننده محصولات ژل دهانی ماساژی دنتی ول، شربت آهن کودکان، کپسول فروس فولیک (قرص آهن و اسید فولیک)، ساشه گالاکتورایز، کپسول دابل فلکس، قطره بیلی استاپ و... در ایران می‌باشد.
اندازه لیپوزوم‌ها می‌تواند خیلی کوچک در حدود ۰٫۰۲۵ تا خیلی بزرگ به اندازه ۲٫۵ میکرومتر باشد. به همین دلیل این ذرات در دامنه نانوتکنولوژی قرار می‌گیرند. همچنین لیپوزوم‌ها می‌توانند به صورت تک دیواره یا چند دیواره (از دو لایه‌های فسفولیپیدی) تشکیل شوند. اندازه لیپوزوم‌ها عاملی است که نیم عمر این ساختارها در سیستم گردشی بدن را تعیین می‌کند. به طور کلی، لیپوزوم‌ها براساس اندازه و لایه‌های فسفولیپیدی که دارند، تقسیم‌بندی می‌شوند:
لیپوزوم‌ها براساس ماهیت و ترکیبات تشکیل دهنده‌شان نیز در سه دسته مختلف قرار می‌گیرند:
لیپوزوم‌ها ویژگی‌های مفیدی دارند که اهمیت آن‌ها را برای کاربرد در بسیاری از زمینه‌های علوم سلولی، پزشکی و سلامت دو چندان کرده است. در این مطلب به بررسی برخی از کاربردهای لیپوزوم‌ها در زمینه‌های مختلف می‌پردازیم.
استفاده ذراتی در محدوده اندازه نانو در تولیدات صنایع غذایی را نانوتکنولوژی غذایی می‌نامند. در این تکنولوژی از نانوسامانه‌هایی برای انتقال مواد موثره و عوامل ضد میکروبی به محصولات غذایی استفاده می‌شود. یکی از این نانوسامانه‌ها، نانولیپوزوم‌ها به شمار می‌آیند. در صنایع غذایی برای افزایش ماندگاری و کاهش فساد مواد غذایی از نانولیپوزوم‌هایی حاوی عوامل ضد میکروبی یا ضد قارچی در محصولات غذایی استفاده می‌شود. همچنین نانولیپوزوم‌ها برای کپسوله کردن برخی طعم‌دهنده‌ها و آنزیم‌ها با هدف رهایش تدریجی آن‌ها در محصولات غذایی نیز به کار می‌روند.
لیپوزوم‌ها در زمینه‌های مختلف پزشکی از جمله دارو‌سانی، به خصوص رساندن داروهای سمی و خطرناک به اهداف مشخص بسیار اهمیت دارند. لیپوزوم‌هایی که در بدن انسان برای انتقال دارو و سایر کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرند برای ورود به بدن و حرکت در آن باید در ابعاد نانومتری باشند به همین دلیل به لیپوزوم‌های انتقال دهنده در بدن انسان «نانولیپوزوم» نیز می‌گویند. مطالعات پزشکی در این زمینه نشان داده است که لیپوزوم‌ها می‌توانند با افزایش کارایی دارو و کاهش سمیت برای بدن، داروهای ضد تومور را به سلولی‌های تومور منتقل کنند. در این جا به چند مورد از مزایای استفاده از لیپوزوم‌ها در کاربردهای دارویی و درمانی اشاره می‌کنیم:
شرکت داروسازی جهان فارمد آریا، تولیدکننده محصولات ژل دهانی ماساژی دنتی ول، شربت آهن کودکان، کپسول فروس فولیک (قرص آهن و اسید فولیک)، ساشه گالاکتورایز، کپسول دابل فلکس، قطره بیلی استاپ و... در ایران می‌باشد.
