برای پیشگیری ازکمبود ویتامین A وD در کشور ما بر اساس برنامه کشوری تجویز روزانه قطره مولتی ویتامین و یا قطره A+D از روز پانزدهم پس از تولد تا حداقل 12 ماهگی به میزان روزانه 25  قطره که معادل ۱۵۰۰ واحد بین المللی ویتامین A و 400 واحد بین المللی ویتامین D است ، باید انجام شود. استفاده از نور مستقیم آفتاب (نه از پشت شیشه) به مدت 10 دقیقه در روز نیز برای تامین ویتامینD ،بطوری که صورت و دست و پای کودك در معرض آفتاب قرار گیرد توصیه می شود.

نحوه مصرف مکمل در کودکان نارس

درمورد مکمل آهن، برای کلیه شیرخوارانی که با وزن کمتر از 2500 گرم متولد می شوند (اعم از شیر مادر خوار یا شیر خشک خوار) از زمانی که وزن آنها دو برابر وزن هنگام تولد می رسد تا پایان ۲۴ ماهگی قطره آهن به میزان روزانه 12/5 میلی گرم آهن المنتال توصیه می شود. قطره مولتی ویتامین و یا A و D در کودکان نارس مانند کودکان طبیعی از 15 روزگی باید داده شود.

مصرف مکمل در کودکان شیر مادرخوار و شیرخشک خوار

تمام کودکان اعم ازاینکه با شیر مادر و یا شیر مصنوعی تغذیه شوند لازم است از مکمل های آهن ویتامین A و D و یا مولتی ویتامین استفاده کنند. بعضی از مادران فکر می کنند که کودکان شیرخشک خوار نیازی به مکمل ندارند. درحالی که باید بدانند شیرخشک های موجود دربازار غنی شده نیست به عبارت دیگر آهن، ویتامین A و D به آنها اضافه نشده است و مقادیری که بر روی قوطی شیرخشک درج می شود، در حقیقت همان مقادیر طبیعی در ترکیب شیرخشک است که نیاز بدن شیرخوار را براورده نمی کند و لازم است این ریزمغذیها بصورت مکمل و بطور روزانه به انها مطابق با پروتکل های وزارت بهداشت داده شود.

زمان مصرف مکمل درطول روز برای کودک

مکمل آهن را نباید همزمان با وعده شیر کودک به وی داد زیرا کلسیم موجود درشیر، ازجذب آهن جلوگیری می کند. بعضی ازمادران از تیره شدن رنگ دندان شیرخوار از دادن قطره آهن به شیرخوار خودداری می کنند. اینکار لطمه غیر قابل جبرانی به رشد و تکامل مغزی شیرخوار و در نتیجه کاهش ضریب هوشی وی وارد می کند که قابل جبران نیست. به مادران توصیه می شود که قطره آهن را در یک قاشق مرباخوری ریخته و در عقب دهان کودک بریزند و سپس مقداری آب به او بدهند تا از تیره شدن رنگ دندانها جلوگیری شود. علاوه بر آن به مادر یادآوری شود که قطره آهن موجب تغییر رنگ مدفوع کودک می شود که موجب نگرانی نیست. میوه ها و آب میوه ها بخصوص مرکبات موجب افزایش جذب آهن می شوند و می توان قطره آهن را همراه با آنها که متناسب با سن کودک باشد به او داد . درمورد مولتی ویتامین و یا قطره A و D پس از وعده شیر و یا غذای کمکی مشکلی ایجاد نمی کند.

مصرف مکمل در مادران شیرده

در دوران شیردهی مادران برای بهبود ذخایر بدنی خود باید مکمل آهن و مولتی ویتامین مینرال را تا سه ماه پس از زایمان ادامه دهند. ذخایر آهن مادر در دوران بارداری برای تامین آهن مورد نیاز جنین مصرف می شود و خونریزی هنگام زایمان نیز به ازدست دهی آهن بدن کمک می کند بنابراین برای تکمیل ذخایر آهن بدن لازم است مادران شیرده از مکمل آهن به میزان روزانه یک عدد قرص سولفات فرو مطابق با توصیه های وزارت بهداشت استفاده نمایند. مکمل های ویتامین مینرال که در دوره بارداری مصرف آن توصیه می شود نیز در دوره شیردهی تا سه ماه پس از زایمان روزانه یک عدد مطابق با دستور عمل های وزارت بهداشت باید مصرف شود. مصرف این مکمل ها علاوه بر تکمیل ذخایر بدن مادر، موجب بهبود ترکیب شیر مادر از لحاظ ویتامین ها و املاح معدنی موردنیاز شیرخوار می شود. مصرف مکمل های ویتامین و املاح پس از 3 ماه از دوره شیردهی ضرورتی ندارد و در صورتی که مادر از برنامه غذایی مناسبی پیروی می کند و تمام گروههای غذایی اصلی شامل نان و غلات، سبزی ها، میوه ها، شیر و مواد لبنی و گروه گوشت و جایگزین های آن به مقدارکافی در برنامه غذایی روزانه گنجانده می شود، نیازی به مصرف مکمل نیست . در دوره شیردهی نیاز به کلسیم بیشتر از دوران دیگر است و مادران شیرده باید روزانه 3 تا 4 واحد از گروه شیر و مواد لبنی (ماست وپنیر) مصرف کنند. یک واحد از گروه شیر و لبنیات شامل یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست ویا ۵۰ گرم پنیر (معادل یک قوطی کبریت) یا ۳/۴ لیوان کشک و یا۱/۵ لیوان بستنی است . هم چنین ید مورد نیاز بدن را باید با مصرف نمک یددار تصفیه شده تامین نمود زیرا منابع غذایی از نظر ید فقیرند و نمی توانند ید مورد نیاز بدن را تامین کنند. مصرف مکمل هایی مانند روی و یا امگا ۳ و سایر مکمل ها دردوران شیردهی ضرورتی ندارد. و همانطور که ذکر شد با یک برنامه غذایی درست می توان نیاز بدن به انواع ویتامین ها و املاح را تامین نمود و فقط مکمل آهن و مولتی ویتامین مینرال در ۳ ماه اول پس اززایمان توصیه می شود.

سایر مکمل ها ی موجود در بازار

بعضی ازمادران فکر می کنند اگر از مکمل های ویتامین مینرال خارجی به شیرخوار خود بدهند، به رشد و سلامت شیرخوار کمک کرده اند . درحالی که این طور نیست .این مکمل ها معمولا مطابق با استانداردهایی که وزارت بهداشت به لحاظ میزان ویتامین بویژه A و D املاحی مثل آهن و روی اعلام کرده است،نیستند لذا علاوه بر این که خانواده ها هزینه گزافی برای خرید آنها می پردازند، محصولی با مقادیر کم و نامناسب از ویتامین ها و املاح به کودکانشان می دهند .درحالی که اگر در برنامه غذایی کودک، از انواع مغزها (بادام، فندق، پسته، گردو) استفاده شود این مواد مغذی سرشار از آهن، روی، منیزیوم، فسفر، پتاسیوم، تیامین، ریبوفلاوین و چربی های بلند زنجیره غیراشباع و امگا ۳ می باشند . همچنین انواع حبوبات مانند، نخود آبگوشتی، انواع لوبیا ها و عدس که منابع غنی از پروتئین، پتاسیم، آهن، اسیدفولیک، منیزیوم، مس و فیبر می باشند نیاز بدن کودک را تامین می کنند. اسیدهای چرب EPA و DHA که کمپانی ها ادعا می کنند در محصولاتشان به کار می برند، در روغن زیتون و روغن آفتاب گردان وجود دارد و اگر در پخت غذای کودکان از این روغنها استفاده شود از بهترین و سالم ترین اسیدهای چرب برخوردار می شوند . کودکان تا دو سالگی به جز قطره A و (D یا مولتی ویتامین) و قطره یا شربت آهن به هیچ مکمل دیگری نیاز ندارند . خوشبختانه شرکت های ایرانی این فرآورده ها را با فرمول و مقدار صحیح به بازار عرضه کرده اند. مصرف مکمل روی وامگا ۳ در دروان شیردهی ضرورتی ندارد. درصورتی که مادر شیرده از اصول تغذیه صحیح پیروی کند و در برنامه غذایی روزانه دو اصل تنوع و تعادل را رعایت نماید و گروههای غذایی اصلی را به مقدار کافی مصرف کند نیازی به مصرف این گونه مکمل ها ندارد